کنکور دکتری در گذر زمان، زمزمه تغییرات نو در آزمون سال آینده - عینک بانوان

به گزارش عینک بانوان، آزمون دکتری در ایران تحولات بسیاری را پشت سر گذاشته است، این روزها هم صحبت هایی مبنی بر تغییرات نو برای سال آینده به گوش می رسد.

گروه دانشگاه عینک بانوان؛ آزمون دکتری در ایران تحولات بسیاری را پشت سر گذاشته است و آخرین خبر از پذیرش دانشجویان دکتری اینکه به گفته معاون آموزشی وزیر علوم نظام پذیرش دانشجوی دکتری تا خاتمه سال باید با هماهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی تغییر کند، اما اجرای آن ممکن است به سال بعد موکول گردد.

اما شاید مرور تاریخچه تغییرات نوع پذیرش دانشجویان در مقطع دکتری در کشورمان در سال های گذشته جالب توجه باشد.

شروع پذیرش دانشجوی دکتری در کشور

در ابتدا دانشگاه ها به صورت مستقل و بر اساس سرفصل هایی که از سوی گروه های آموزشی معین می شد در زمان های متفاوت از یکدیگر آزمون برگزار می کردند و پس از آن نیز مصاحبه های شفاهی و آنالیز فعالیت های علمی داوطلب انجام می شد یعنی اگر رشته مورد نظر یک داوطلب در چند دانشگاه ارائه می شد وی مجبور بود در چند دانشگاه آزمون دهد.

اما برای اجرای عدالت آموزشی نحوه پذیرش تغییر یافت و در سال 89 آزمون دکتری بر اساس آئین نامه وزیر وقت علوم انجام شد(در این آئین نامه آمده بود که آخرین آئین نامه آموزشی دوره دکتری که از سال 1384 بدان استناد می شد، مورد تتازه نظر نهاده شده است و به منظور رعایت عدالت آموزشی شیوه پذیرش تازه از سال تحصیلی 90 - 91 اعمال می گردد.) که براین اساس سسدانشگاه ها موظف شدند پذیرش دانشجوی دکتری را بر اساس آزمون نیمه متمرکز سازمان سنجش و مصاحبه دانشگاه ها انجام دهند.

آزمون؛ ابزار غربالری دانشجویان

ثبت نام برای پذیرش براساس آزمون از بهمن 89 شروع شد که البته داوطلبان برای سال 90 پذیرش می شدند، این آزمون در 9 گروه آزمایشی در 25 فروردین ماه 90 با رقابت 130 هزار و 900 نفر در 9 گروه و 107 کد رشته در 32 شهر ایران و 61 حوزه امتحانی برگزار گردید.

در این دوره سهم آزمون کتبی سازمان سنجش در محاسبه امتیاز داوطلب 80 درصد و سهم سوابق تحصیلی در محاسبه امتیاز داوطلب در این آزمون هم 20 درصد بود که 86 دانشگاه مجری پذیرش دانشجوی دکتری 91-90 بودند و ظرفیتی معادل 5 هزار و 431 نفر برای آن درنظر گرفته شد.

بعلاوه در این آزمون پاسخ به سوالات آزمون استعداد تحصیلی و سه رشته ریاضی، آمار و فنی - مهندسی به صورت پاسخ کوتاه در صبح روز آزمون انجام شد و آزمون زبان و استعداد تحصیلی در صبح و آزمون دروس اختصاصی نیز در بعدازظهر آن روز برگزار گردید.

چالش های آزمون اول

پس از برگزاری این آزمون، چالش های آن آنالیز شد، داوطلبان به مصاحبه انتقاد داشتند، پس از اعلام نتایج اولیه داوطلبانی که در چند محل معرفی شده بودند باید به چند دانشگاه برای مصاحبه می رفتند و هزینه هرکدام از مصاحبه ها را جداگانه می پرداختند که این مسأله مورد آنالیز نهاده شد.

با افزایش تعداد داوطلبان، مرحله ای به عنوان تکمیل ظرفیت نیز در نظر گرفته شد.

دومین آزمون دکتری و تفاوت هایش با آزمون اول

برای پذیرش سال 91 قرار شد 2 آزمون برگزار گردد، ثبت نام آن نیز در بهمن ماه 90 انجام شد.

تفاوت این دوره با دوره اول نیز در این بود که آزمون دوره دوم بیشتر به دروس اختصاصی مربوط می شد، در این آزمون ضریب زبان انگلیسی 2، ضریب استعداد تحصیلی یک و ضریب مجموعه دروس اختصاصی به عنوان یک ماده امتحانی 4 در نظر گرفته شده بود.

در رابطه با اعلام نتایج نیز آزمون کتبی به همراه معدل با ضریب یک و مصاحبه دانشگاه با ضریب دو محاسبه شده و در نهایت این دو نمره با هم جمع و تقسیم بر سه می شدند و نمره نهایی داوطلب را تشکیل دادند و معرفی اولیه داوطلبان به صورت سه برابر و 80 درصد نمره آزمون کتبی و 20 معدل کارشناسی و کارشناسی ارشد(معدل های تراز شده) و سهمیه داوطلبان صورت گرفت.

بعلاوه در دوره اول داوطلبان در زمان ثبت نام رشته و دانشگاه مورد نظر خود را انتخاب می کردند اما در این دوره پس از اعلام نتیجه اولیه و انتشار کارنامه، داوطلبان مجاز به انتخاب رشته، می توانستند کد رشته و دانشگاه مورد نظر خود را انتخاب نمایند.

چالش آزمون دوم و برگزاری آزمون سوم همراه با تغییرات

مشکل داوطلبان در آزمون دوم این بود که نیمی از سوالات صبح و نیمی دیگر بعدازظهر بود.

در سومین آزمون یعنی آزمون دکتری نیمه متمرکز 92 که به جای فروردین ماه در 18 اسفندماه 91 برگزار گردید، رقابت میان 217 هزار داوطلب بود که نسبت به دوره گذشته افزایش 39 هزار و 413 نفری داشت.

البته مشکل برگزاری آزمون در دو نوبت در آزمون سوم نیز برطرف نشد.

تغییر در سهم مصاحبه و آزمون کتبی در آزمون چهارم

کنکور نیمه متمرکز دکتری سال 93 روز 16 اسفندماه با شرکت 240 هزار و 367 داوطلب در یک نوبت امتحانی برگزار گردید.

در این آزمون محاسبه امتیازات تغییر کرد، به طوریکه 70 درصد مجموع سوابق علمی شامل سوابق آموزشی، سوابق پژوهشی و مصاحبه حضوری در دانشگاه درنظر گرفته شد. این سوابق علمی از سوی دانشگاه در پارامترای مختلف و در فرم های مخصوص طراحی شد و بر اساس آن نمره دهی صورت گرفت.

سال 94 و پنجمین آزمون

آزمون پنجم در بخش ارزیابی دانشگاه ها با تغییراتی روبرو شد و تغییراتی مربوط به شیوه نامه اجرایی دانشگاه ها و اختیار به دانشگاه ها برای ایجاد حد نصاب لحاظ شده بود، اینکه آزمون دکتری سالانه دوبار برگزار گردد و نتیجه آزمون نیز دو تا سه سال معتبر باشد.

در این آئین نامه آمده بود: دانشگاه ها برای پذیرش اعلام عمومی می نمایند و داوطلب به دانشگاه مراجعه می نماید و دانشگاه ها بر اساس شیوه نامه اعلام شده، داوطلبان مورد نظر را انتخاب می نمایند سپس فرد ثبت نام موقت را انجام می دهد اما دانشگاه اسامی را برای تائید نهایی به سنجش ارسال می نماید و سنجش بر اساس حد نصاب عمومی اعلام شده، نمره آن فرد و رعایت فرآیندهای قانونی، پذیرش را نهایی می نماید.

استعداد تحصیلی، آزمون زبان و دروس تخصصی در حد دروس پایه و اصلی رشته اصلی نیز در این آزمون مدنظر نهاده شده شد.

آزمون سال 95 و 96 و برنامه هایی برای برطرف نگرانی درباره اعمال سلیقه دانشگاه ها در پذیرش دانشجویان

قرار شد آزمون سال 95 در دو بخش آزمون عمومی و اختصاصی صورت گیرد که آزمون عمومی در زمینه زبان، استعداد و سنجش علمی عمومی است و صرفا به عنوان غربالگری محسوب می شد تا در مرحله دوم نیز آزمون تخصصی صددرصد برعهده دانشگاه ها نهاده شده است.

دانشگاه ها باید برنامه خود را از قبل معین می کردند تا نگرانی درمورد اعمال سلیقه در آزمون دکتری وجود نداشته باشد.

در سال 96 نیز اجرای مرحله اول آزمون متمرکز به وسیله سازمان سنجش آموزش کشور برگزار گردید و تخصیص امتیاز مربوط به سوابق آموزشی، پژوهشی و فناوری و علمی و... به وسیله دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی پذیرنده دانشجو انجام گرفت.

آزمون سال 97 چگونه برگزار گردید؟

در سال 97 آزمون دکتری در دو بخش برگزار گردید که بخش متمرکز آن به وسیله سازمان سنجش بود، این آزمون شامل دروس تخصصی هر کد رشته امتحانی، استعداد تحصیلی و زبان خارجی بود که سوالات تخصصی با ضریب 4 و زبان و استعداد تحصیلی با ضریب یک در نظر گرفته شد.

پس از انتخاب رشته، آنالیز آموزشی، پژوهشی و مصاحبه به وسیله دانشگاه ها انجام شد و افرادی که حد نصاب لازم را کسب کردند برای مصاحبه به دانشگاه مربوطه رفته و دانشگاه نمره فرد را برای آنالیز نهایی به سازمان سنجش بیان کرد.

50 درصد نمره کل مربوط به آزمون سازمان سنجش، 20 درصد مربوط به سوابق آموزشی و پژوهشی افراد و 30 درصد به مصاحبه علمی و سنجش علمی دانشگاه اختصاص داشت.

آزمون سال 98 و 99 براساس قانون سنجش و پذیرش دانشجو

پذیرش دانشجو در سال 1398 نیز بر اساس قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی مصوب 18 اسفند 94 مجلس شورای اسلامی و آیین نامه اجرایی مربوطه و مصوبات شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی انجام شد.

سنجش و پذیرش دانشجو در مقطع دکتری ناپیوسته بر حسب هر یک از شیوه های آموزشی ـ. پژوهشی و پژوهش محور انجام شد.

دکتری آموزشی ـ پژوهشی: سنجش و پذیرش برای ورود به دوره دکتری ناپیوسته آموزشی ـ پژوهشی به این صورت انجام شد که آزمون متمرکز (50 درصد)، سوابق آموزشی، پژوهشی و فناوری (20 درصد) و مصاحبه علمی و سنجش عملی (30 درصد) بود.

دکتری پژوهش محور: سنجش و پذیرش برای دوره دکتری ناپیوسته پژوهش محور نیز به این صورت انجام شد که آزمون متمرکز (30 درصد)، سوابق آموزشی، پژوهشی و فناوری (20 درصد)، مصاحبه علمی و بخش عملی (30 درصد) و تهیه طرحواره (20 درصد) بود.

اجرای مرحله اول (آزمون متمرکز) به وسیله سازمان سنجش آموزش کشور و امتیاز مربوط به سوابق آموزشی، پژوهشی و فناوری، مصاحبه علمی به وسیله دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی پذیرنده دانشجو انجام شد.

براساس مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی مواد آزمون متمرکز دکتری (Ph.D) سال 1399 نیز زبان با ضریب (1)، آزمون استعداد تحصیلی با ضریب (1) و آزمون دروس تخصصی در سطح کارشناسی یا کارشناسی ­ارشد با ضریب (4) صورت می گیرد.

سال های بعد نیز آزمون دکتری به همین منوال انجام شد تا سال جاری که صحبت هایی مبنی بر تغییر نظام پذیرش دانشجوی دکتری به گوش می رسد.

تغییرات تازه برای آسوده خاطرتر بودن داوطلبان

قاسم عموعابدینی معاون آموزش وزارت علوم تحقیقات و فناوری در این باره گفته است: مدل فعلی اینگونه است که داوطلبان به سازمان سنجش آموزش کشور مراجعه و در آزمون مربوطه شرکت می نمایند و خاتمه مثلا از بین 10 نفر 3 نفر به دانشگاه معرفی می گردد و در کمیته دانشگاه تایید یا رد می شوند؛ ما دو نوع دانشجو می توانیم داشته باشیم، دانشجویانی که حاکمیتی پذیرش می شوند، مثلا برای رشته های مرتبط با هوش مصنوعی که دولت برای آنها هزینه می نماید تا این رشته توسعه یابد، دوم پذیرش دانشجو به وسیله استادی است که با صنعت قرارداد دارد که بیش از 70 درصد از پذیرش ها به روش اول است.

به گفته وی، دانشجویانی که در رشته های حاکمیتی پذیرش می شوند باید از روز اول پذیرش، بورسیه شوند، تعدادی از رشته ها مرتبط با فناوری های آینده ساز کشور هستند و این افراد باید خاص باشند و توجه ویژه ای به آنها گردد، این دانشجو بعد از تحصیل استاد می گردد و فعالیت هایی در حوزه دانش بنیان خواهد داشت.

وی با بیان اینکه براساس طرح تحول دولت، نظام پذیرش دانشجوی دکتری سال جاری تغییر می نماید، عنوان نموده است: نظام پذیرش دانشجوی دکتری تا خاتمه سال باید با هماهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی و مراجع ذی صلاح تغییر کند اما اجرای آن ممکن است به سال بعد موکول گردد.

عموعابدینی گفته است: برای نظام پذیرش دانشجوی دکتری همفکری با بخش های مختلف و مرتبط از جمله دانشگاه ها صورت خواهد پذیرفت، پس از همفکری و تصویب به صورت آئین نامه و دستور العمل ابلاغ می گردد، پس از پذیرش دانشجو با صنعت گرنت معین تکلیف می گردد. دانشجوی دکتری همکار استاد است، حقوق دریافت می نماید و بر اساس این نظام آسوده خاطر تر خواهد بود.

انتهای پیغام/