از خواص تا طرز تهیه مربا و دمنوش بهار نارنج
به گزارش عینک بانوان، در مناطق گرمسیر و معتدل ایران ازجمله در استان های خراسان جنوبی (طبس)، کرمان (جیرفت)، بیشتر شهر های استان فارس و شمال کشور با فرا رسیدن فصل بهار عطر خاص بهار نارنج هر گوشه ای از شهر را معطر می نماید. بهار نارنج یا به قول شیرازی ها باهار نارَنج شکوفه درخت نارنج از خانواده مرکبات است که در صنایع عطرسازی، عرق گیری، مربا، گز، سوهان، چای و انواع دمنوش ها کاربرد دارد.
به گزارش عینک بانوان، بهار نارنج با نام علمی Citrus aurantium مدت هاست که در طب سنتی ایرانی برای درمان بعضی از بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرد. بیشتر افراد بهار نارنج را مقوی اعصاب و آرامش بخش می دانند. باتوجه به پر هزینه بودن و داشتن عوارض جانبی و مخرب بعضی از دارو های شیمیایی لزوم استفاده از دارو های گیاهی روز به روز بیشتر احساس می گردد. در این مطلب به خواص بهار نارنج، طرز تهیه مربا، دمنوش و چای این گیاه دارویی اشاره خواهیم کرد.
درخت نارنج از خانواده مرکبات است و درخت کوچکی است که در مناطق گرم، مرطوب یا معتدل می روید. زیستگاه اصلی درخت نارنج کشور چین است. باغداران، درختان نارنج را معمولاً به صورت ردیفی در اطراف باغات پرتغال می کارند. نارنج علاوه بر برداشت میوه و گل آن به عنوان پایه پیوند نیز بسیار مورد توجه است. این درخت دمای 15 درجه سانتی گراد زیر صفر تا 50 درجه سانتی گراد بالای صفر را به راحتی تحمل می نماید؛ در نتیجه از شمال تا مرکز و جنوب کشور قابلیت کشت را دارد. نارنج به وسیله بذر تکثیر می گردد.
بذر های میوه رسیده نارنج به سرعت رشد می نماید و معمولاً پس از 5 تا 7 سال به بار می نشینند. میوه درخت نارنج با ظاهری شبیه به میوه پرتغال، اما با پوست ناهموار بسیار ترش و اسیدی است. آب نارنج بسیار خوش طعم و خوش عطر است. از آب نارنج معمولاً برای تهیه سالاد یا طعم دهنده خورش ها استفاده می نمایند. به گزارش عینک بانوان، میوه نارنج به تن هایی سرشار از ویتامین A، ویتامین C، آهن، کلسیم، فسفات، نیاسین، کربوهیدرات و ریبوفلاوین است. میوه نارنج، خواصی چون: آرامش بخش و کاهنده اضطراب، مفید برای کلیه، کاهنده وزن، یاری به دستگاه گوارش، مفید برای درمان سرماخوردگی، کاهنده قند خون، ضد انگل، ضد التهاب و... دارد. اما بهار های نارنج، شکوفه های معطر این درخت با رایحه ای شیرین از اواخر اسفند ماه تا اردیبهشت بر روی درختان نارنج ظاهر می شوند.
طعم گل های تازه نارنج کمی تلخ است؛ اما اگر به میزان کم در دمنوش یا چای استفاده گردد، جز عطر و طعم شیرین آن هیچ مزه تلخی را احساس نخواهید کرد. مواد مغذی موجود در بهار نارنج شامل منیزیم، منگنز، بور، کلسیم، سدیم، پتاسیم، مس، ویتامین گروه B، ویتامین C و D، ترکیباتی از جمله فلانوئید ها و فورانوکومارین هاست.
طبع میوه و بهار نارنج: میوه نارنج طبعی سرد و خشک دارد. جالب است بدانید که بهار نارنج دارای طبیعت گرم و خشک است.
جدا از خواص بی نظیر میوه نارنج گل های آن معجزه ای برای درمان بعضی از بیماری هاست. در ادامه به خواص گل های نارنج یا بهار نارنج خواهیم پرداخت.
خواص بهار نارنج
آرامش اعصاب و برطرف میگرن و سردرد: مهم ترین خاصیت بهار نارنج تاثیر آن روی سیستم عصبی بدن است. بهار نارنج به صورت دمنوش یا عرق بسیار آرامش بخش است و در درمان هیستری، اضطراب و تسکین اعصاب مفید است. بهار نارنج سردرد های عصبی و میگرنی را کاهش می دهد و دارویی نشاط آور است. عرق بهار نارنج برای برطرف غم و افسردگی نیز موثر است.
خواب راحت با بهار نارنج: برای داشتن خواب آرام و راحت شبانه، مصرف دمنوش بهار نارنج راه چاره خوبی است؛ البته نباید در مصرف آن زیاده روی گردد. افرادی که دچار اختلال خواب هستند، با نوشیدن نیم استکان عرق بهار نارنج 2 ساعت قبل از خواب، خواب بسیار آرامی خواهند داشت. همچنین بو کردن گل های تازه نارنج یا نوشیدن دمنوش بهار نارنج 2 ساعت قبل از خواب به خواب عمیق و بدون استرس شما یاری خواهد نمود.
موثر در بهبود مسائل گوارشی: دمنوش بهار نارنج در بهبود درد و گرفتگی شکم و سو هاضمه موثر است. نوشیدن عرق و دمنوش بهار نارنج باعث تقویت معده و درمان نفخ می گردد. از قدیم در طب سنتی عرق بهار نارنج برای درمان بی اشت هایی تجویز می شده است.
برطرف اسهال با بهار نارنج: تهیه دمنوش بهار نارنج و نوشیدن آن سه مرتبه در روز به درمان اسهال یاری خواهد نمود.
موثر در درمان یبوست: گاهی طبع سرد موجب یبوست می گردد. برای برطرف این مشکل عرق یا دمنوش بهار نارنج را به همراه عسل میل کنید. ضمناً عسلِ بهار نارنج نیز قابل تهیه است.
مفید برای قلب: این گیاه دارویی از بی نظمی ضربان قلب پیشگیری می نماید و به دلیل تنظیم فشار خون می تواند از بروز سکته یا حمله قلبی جلوگیری کند. دمنوش بهار نارنج به برطرف تپش نامنظم قلب یاری نموده و با تنظیم فشار خون به وسیله افزایش گردش خون در رگ ها از بروز سکته ناگهانی پیشگیری می نماید.
تقویت سیستم ایمنی بدن: بهار نارنج غنی از آنتی اکسیدان است که از بدن در مقابل رادیکال های آزاد محافظت می نماید و موجب کاهش خطر ابتلا فرد به بیماری می گردد. مواد مغذی موجود در بهار نارنج از جمله ویتامین C و آنتی اکسیدان ها در تقویت سیستم ایمنی بدن نیز بسیار موثر عمل می نمایند.
کاهش وزن با بهار نارنج: بهار نارنج یکی از بهترین دمنوش ها برای لاغری است که در کنار رژیم غذایی و ورزش استفاده می گردد. بهار نارنج شامل عناصری از آلکالویید ها مانند سینفرین و اوکتوپامین است. این گونه عناصر در بهار نارنج به کاهش وزن یاری می نماید. مطالعات نشان داده است که ترکیبات آلکالوئید سینافین موجود در بهار نارنج باعث افزایش متابولیسم بدن و کاهش اشتها می گردد.
برطرف بزرگی طحال: طبق نظر بعضی از متخصصان طب سنتی بهار نارنج در برطرف بزرگی طحال موثر عمل می نماید. مصرف منظم و مداوم این گیاه دارویی تا دوره درمان همیشه مورد تاکید پزشکان طب سنتی بوده است.
برطرف سنگ کلیه: بهار نارنج مانند گزنه، سرکه سیب، هندوانه، آب کرفس، عرق خارشتر، گیاه زبان گنجشک و... در درمان و دفع سنگ کلیه بسیار موثر است. برای این منظور بهتر است عرق بهار نارنج را قبل از صبحانه هر روز میل کنید.
روشن شدن پوست با بهار نارنج: عرق بهار نارنج به دلیل اثرات شگفت انگیزی که روی پوست دارد، شناخته شده است. این عرق یک تونر عالی برای پوست های چرب است. درعین حال عرق بهار نارنج بسیار ملایم است و به عنوان یک ماده تشکیل دهنده در محصولات تهیه شده برای نوزادان به کار می رود. بخور بهار نارنج یا تهیه ماسک با عرق بهار نارنج می تواند در روشن شدن و شفافیت پوست شما موثر باشد. برای تاثیر بیشتر ترکیب بهار نارنج به همراه سیب زمینی رنده شده و کمی نشاسته گندم به طوری که ماسک حالت خمیری پیدا کند، توصیه می گردد.
خوشبو نماینده هوا: یکی از بهترین توصیفات که در خصوص عرق بهار نارنج می توانیم بگوییم، عطر خوش آن است. عطر بهار نارنج آرامش بخش است. با اسپری عرق بهار نارنج علاوه بر معطر کردن هوای محیط می توانید از خواص بی نظیر آن بهره مند شوید.
ازجمله فواید دیگرعصاره، عرق، دمنوش یا چای بهار نارنج می توان به مرطوب نماینده پوست، نرم نماینده مو، درمان آفتاب سوختگی، برطرف قرمزی پوست، برطرف سردی طبع بدن، ضد تهوع، ادرارآور، خاصیت ضد سرطانی، ضد التهاب و... اشاره نمود.
عوارض مصرف بیش از اندازه بهار نارنج
عصاره، دمنوش و یا عرق بهار نارنج ممکن است موجب بالارفتن فشار خون گردد. استفاده بیش از حد آن می تواند برای افراد دارای مشکل قلبی خطرناک باشد.
زیاده روی در مصرف بهار نارنج ممکن است موجب بی خوابی گردد.
بعضی از دارو های ضد افسردگی با فرآورده های بهار نارنج تداخل دارند؛ بنابراین بهتر است قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید.
تا به امروز عوارض خاصی از مصرفِ به اندازه بهار نارنج در هر گروه سنی گزارش نشده است.
نکاتی برای نگهداری از بهار نارنج
برای خشک کردن بهار نارنج بهتر است بهار های چیده شده و تازه را در محیط سایه، معتدل و دور از رطوبت خشک کنید.
پس از خشک شدن بهار ها آن ها را در بطری درب دار بریزید و از قرار دادن بطری در کنار دیگر ادویه ها خودداری کنید.
بهار نارنج فوری عطر دیگر ادویه ها را به خود می گیرد. در صورت نگهداری در فضای خنک مانند یخچال، اما به دور از یخ زدگی می توانید عطر تازه بهار را در بهار خشک شده احساس کنید.
بهار نارنج هر ساله را با بهار تازه سال جاری یک جا نکنید.
معمولاً بهار نارنج پس از یک سال خاصیت و عطر و بوی خود را از دست می دهد.
طرز تهیه مربای بهار نارنج
یکی از مصارف اصلی بهار نارنج تازه یا تَر تهیه مربای خوشمزه و پرخاصیت آن است. مواد لازم برای مربای بهار نارنج 1 کیلوگرم بهار تازه نارنج، آب لیموترش 2 قاشق سوپ خوری، شکر یک کیلوگرم و سه پیمانه آب است.
ابتدا باید تلخی بهار نارنج را گرفت. بهار نارنج داری مزه و طعم تلخی است که باید آن را 24 ساعت قبل از استفاده کردن آماده کنید و تلخی آن را بگیرید. برای این کار بهار نارنج را ابتدا چند مرتبه در آب بجوشانید و بعد از نیم ساعت آب را خالی نموده و دوباره این کار را تکرار کنید. سپس آن ها را به مدت 24 ساعت در آب سرد نگه دارید. یک یا دو مرتبه آب آن را عوض کنید تا تلخی بهار نارنج کاملاً گرفته گردد.
ترکیب بهار نارنج و شکر و آماده شدن مربای بهار نارنج: سپس شکر را با 3 پیمانه آب مخلوط کنید و روی حرارت قرار دهید تا شکر حل گردد. بعد از اینکه آب به جوش آمد، بهار نارنج را داخل آن بریزید تا به آرامی بجوشند و کم کم مربا قوام بیاید.
نکته: بهار نارنج را می توانید قبل از تهیه مربا چند ساعت در آب و آهک خیس کنید و سپس آن را آب کشی نمایید. این روش موجب شنمایندگی و حالت دار ماندن گلبرگ های بهار نارنج می گردد.
طرز تهیه دمنوش و چای بهار نارنج
دمنوش: یک قاشق غذاخوری بهار نارنج را در قوری ریخته و آب جوشیده و گرم را به آن اضافه می کنیم. سپس اجازه می دهیم که به مدت 20 دقیقه با حرارت بسیار کم دم بکشد. درصورت تمایل به شیرین کردن دمنوش می توانید از نبات یا عسل بهره ببرید. دمنوش بهار نارنج تلخ است. این دمنوش علاوه بر معطر بودن، بیشتر به دلیل خواص آن مورد استفاده قرار می گیرد.
چای: برای معطر کردن چای معمولی می توانید چهار پَر بهار نارنج را به چای اضافه کنید. سپس اجازه بدهید چای دم بکشد. اضافه کردن مقدار زیاد بهار نارنج در ترکیب چای خشک چای را تلخ خواهد نمود.
منبع: فرارو